Na miejscu imponujących niegdyś modernistycznych kamienic, po których ostały się fragmenty fundamentów, wyrósł piękny las. Gdzie się podziała cała dzielnica Forst-Berge znajdująca się na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, której wyjątkowość podziwiać można na dawnych zdjęciach i pocztówkach? Rozebrano ją doszczętnie w latach 50. i przeniesiono do Warszawy.
Na miejscu imponujących niegdyś modernistycznych kamienic, po których ostały się fragmenty fundamentów, wyrósł piękny las. Gdzie się podziała cała dzielnica Forst-Berge znajdująca się na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, której wyjątkowość podziwiać można na dawnych zdjęciach i pocztówkach? Rozebrano ją doszczętnie w latach 50. i przeniesiono do Warszawy. W kolejnym odcinku „Spacerownika po powiatach żarskim i żagańskim” zapraszamy na wycieczkę po Zasiekach, w ich nadbrzeżnej części.
Dziś to zielony teren, z dziko rosnącą roślinnością i resztkami ścieżek będących pozostałością po dawnych drogach byłej dzielnicy. Wystarczy spojrzeć na dawne pocztówki i zamknąć oczy, by wyobrazić sobie, co gdzie stało, gdy jeszcze 70 lat temu toczyło się tu życie. Aby dostać się do dzielnicy-widmo, kierujemy się do wsi Zasieki drogą 289 (od strony Lubska). Mijając położoną przy drodze stację paliw Shell dojedziemy do szerokiego ronda, na którym droga 289 skręca w prawo do Niemiec, do istniejącego miasta Forst. Nas jednak interesuje jego dawna, prawobrzeżna część, dziś dzielnica-widmo, do której dotrzemy jadąc przez rondo prosto, w stronę rzeki. Odległość od ronda do rzeki, dokąd się kierujemy wynosi zaledwie 450 metrów. Zaraz za rondem miniemy (po lewej stronie) kolejną stację paliw (nieczynną). Jadąc prosto znajdziemy się na bardzo szerokiej, brukowanej drodze w lesie. Tak, można się zdziwić. I wiele osób, które nie znają historii tego miejsca zaczyna się dziwić i zastanawiać, kto i po co wybudował szeroką brukowaną drogę wraz z chodnikami w gęstym lesie.
Gdy ujrzymy zieloną tablicę informacyjną, z napisem Zasieki, będzie to oznaczać, że jesteśmy już w historycznym miejscu. Po obu stronach tej drogi i w drogach prostopadle odchodzących od niej, do lat 50. stały kamienice mieszkalne oraz budynki użyteczności publicznej. Wchodząc w kilku miejscach w las, zauważymy pozostałości fundamentów po dawnych budowlach. Po lewej stronie drogi natkniemy się na dawny pomnik upamiętniający ofiary I wojny światowej. Jadąc drogą do końca w stronę rzeki (droga jest dobrze zachowana i przejezdna dla aut osobowych), dotrzemy do punktu, w którym zaczyna się niegdyś imponujący, wysadzony w powietrze Długi Most wybudowany w 1921 roku. Ten teren do dawny Rathenauplatz z fontanną tkacza z piaskowca, której resztki stoją po lewej stronie, tuż przy zaroślach. W miejscu, gdzie dziś zaczyna się las biegnący równolegle do rzeki stały imponujące modernistyczne budynki w tym kino, restauracje, szkoła ludowa, urząd skarbowy oraz kamienice mieszkalne. Spoglądając na rzekę w lewo dostrzeżemy drugi most, tym razem pieszy, również wysadzony w powietrze, a jeszcze dalej wiadukt kolejowy, po wysadzeniu odbudowano. Zasieki dawniej Od średniowiecza do XIX wieku Forst-Berge (a obecnie Zasieki) bywały częścią ogromnego powstałego około XIII wieku majątku, którego administracja od XVI wieku mieściła się w oddalonym od nich o 11 km pałacu w Brodach. Majątek należał kolejno do rodzin Ilenburg, Bibersteinów, Promnitzów, Watzdorfów i von Bruehlów. Wielka własność ziemska w Brodach i Zasiekach była jedną z największych posiadłości ziemskich na terenie Dolnych Łużyc.
Po prawej stronie rzeki Nysa Łużycka powstawało miasto Forst założone ok. 1352 roku, które zamieszkane było w dużej mierze przez Serbołużyczan. Było ośrodkiem rzemieślniczym z dominacją sukiennictwa, płóciennictwa, garncarstwa i szewstwa. W XIX wieku rozpoczął się intensywny rozwój gospodarczy Forst, na który złożyła się postępująca na świecie industrializacja. Miasto stało się ważnym ośrodkiem przemysłu tekstylnego, a wraz z tworzeniem coraz większej liczby miejsc pracy systematycznie zwiększała się liczba jego mieszkańców z 2400 w 1826 do 27000 w 1939 r. Widok na Długi Most na Nysie Łużyckiej i modernistyczne zabudowanie dzielnicy Forst-Berge. Dziś w miejscu domów mieści się las.
Most na Nysie Łużyckiej W 1921 roku na Nysie Łużyckiej wybudowany został Długi Most (Lange Brücke), który połączył miasto Forst i leżącą na prawym brzegu rzeki wieś Berge, która została włączona do Forst i stała się jego dzielnicą nazwaną Forst-Berge. Rozpoczęła się intensywna zabudowa tej części miasta. Architekci zaprojektowali tu gwiaździsty układ ulic, które rozchodziły się od mostu. W północnej części dzielnicy ulokowano park. Jego znakiem rozpoznawczym jest dziś pomnik poświęcony ofiarom I wojny światowej, który gdy na drzewach jest mniej liści można przyuważyć z szerokiej brukowanej drogi. Forst po II wojnie światowej Po zakończeniu działań wojennych i ustaleniu granic na Nysie Łużyckiej wschodnia część Forst, odcięta od pozostałej rzeką i "zerwanymi", wysadzonymi w powietrze mostami, przeszła w ręce polskie. Wskutek działań wojennych miasto Forst na lewym brzegu Nysy zostało doszczętnie zniszczone, a radziecka komendantura, nie planowała jego odbudowy. Jednak powstanie NRD w 1949 zmieniło pogląd w tej sprawie i Forst odbudowano uruchamiając w nim ponownie przemysł tekstylny. Prawobrzeżna część Forst, dzielnica Berge, która trafiła do Polski, była po wojnie w bardzo dobrym stanie pozostała niezniszczona.
Ale paradoksalnie to ona niestety zniknęła z powierzchni ziemi, a będąca gruzowiskiem zachodnia część Forst została odbudowana. Zanikanie Forst-Berge, przemianowanej po 1945 roku na Zasieki wiąże się z odbudową Warszawy. Mówiło się też, że repatrianci niechętnie zasiedlali Forst, bo było zbyt blisko Niemiec, a także że poważnym problem stanowiła w nim kanalizacja, której kolektor po dnie Nysy Łuzyckiej przechodził na niemiecką stronę do tamtejszej oczyszczalni ścieków. Problem ten wydaje się był do rozwiązania, zważywszy na to, że w Niemczech Wschodnich podobnie jak Polsce rozgościły się wojska sowieckie i strategiczne decyzje podejmowane były przy akceptacji „Wielkiego Brata”. Z pewnością można było się w tej kwestii dogadać, wystarczyło chcieć. I te same ujęcia, tylko z 2021 roku. Zamiast budynków drzewa, a z mostu zgliszcza Forst Berge, znajdziemy w Warszawie Wydaje się jednak, że zdecydowanie łatwiej było przystąpić do rozbiórki dzielnicy rozebrać całkiem ładne rozplanowaną i rozwiniętą dzielnicę i wykazać się odpowiednią normą przekazanej cegły na odbudowę stolicy (co zresztą dla Polski było priorytetem) niż próbować podjąć rozmowy o kanalizacji ze stroną niemiecką, czy radziecką.
Tak było prościej, a do odbudowy stolicy potrzebna była każda ilość cegły. I dlatego właśnie w podniesionej z ruin po II wojnie światowej Warszawie znajdziemy cegły z modernistycznych kamienic i budynków użyteczności publicznej, które były dumą rozwijającego się do końca lat 30. XX w. miasta Forst. Wskutek decyzji urzędników dawna dzielnica została rozebrana do fundamentów, a cegła, którą uzyskano została przetransportowana do Warszawy, jak w przypadku wielu innych rozbieranych na tzw. ziemiach odzyskanych obiektów i miast. W takich miejscach, jak obecne Zasieki, gdzie o trudnej historii, przypominają pomniki, resztki mostów, fundamentów kamienic czy fabryki w lesie - człowiekowi, który z jednej- strony jest patriotą, a z drugiej za niezwykle ważną uważa także historię regionu, trudno dojść do wewnętrznego porozumienia z samym sobą. Pytanie goni pytanie, a... usprawiedliwienie usprawiedliwiać chce usprawiedliwienie. A rzeczywistość, gdy ma się w pamięci obrazy z dawnych pocztówek, pozostaje okrutna. I smutna. W innej części zamieszkałej już wsi Zasieki (za stacją kolejową) obejrzymy pozostałości istniejących we wsi dawnych cmentarzy: żydowskiego oraz ewangelickiego, który zaadoptowano na katolicki. W okolicznych lasach znajdują się pozostałosci dawnej fabryki chemicznej Deutsche Sprengchemie GmbH wybudowanej w latach 30. XX wieku, w której produkowano w niej proch strzelniczy i nitropen. Przeczytaj także: Tajemnicze betonowe obiekty w lesie w okolicach Brożka i Zasieków
Teksty powstały w ramach zadania „Spacerownik lubuski po powiatach żarskim i żagańskim. Niezwykle miejsca i propozycje wycieczek dla miłośników historii, tajemnic, osobliwości i dobrego smaku” współfinansowanym przez Województwo Lubuskie.